İsrail seçimlerine tam tamına 23 gün kaldı.
Hatta bu yazdıklarım yayınlanana kadar 22 gün kalmış olacak.
Sağ ve Sol partiler durmadan bölündüler ve önümüzde daha kaç seçim olacak tartışması devam ediyor.
Gelin kuşbakışı bir göz atalım partiler ne durumda diye ve bölünmelerin esas sebebi nedir ve İsrail’de en azından 4 yıl sürebilecek bir hükümet ve koalisyon kurulması olasımıdır değilmidir sorusuna.
Cesaretle İsrail Sağ’ının durumu nedir bakmak en doğrulardan biri kuşkusuz. İsrail SOL’u ise daha az önemli değil.
İsrail sağ’ını bölünmelerden sonra şu partiler oluşturuyor.
LİKUD
Başında Binyamin Natanyahu ve son 3 seçimde liderliğe oynamış olmasına rağmen son bölünme ile Partiden ayrılan ağır toplardan Gideon Saar’ın ayrılması ile Hem partiden 4 miilletvekilini de beraberinde götürdü hemde son anketlere göre 13 Milletvekili oy potansiyelini LİKUD partisinden yeni kurduğu partiye aktardı. Natanyahu ve Likud partisi kaybolan oylarını arıyor.
Aynı Likud sadece birkaç yıl öncesine kadar kendi oy potansiyeli saydığı Yahudiye ve Sammiriye yerleşimcilerinin oylarınında Naftali Bennet’in YEMİNA (Sag’a) partine kaydığını söylememek yanlış olur. Natanyahu her konuşmasında bu oyların Likud’a dönmesi gerektiğini ve LİKUD’un güçlendirilmesinden dem vuruyor.
Peki Likud ve SAĞ oylar neden bölündü ve en ağır toplar neden Likud’u terk etti diye bir öz eleştiri yapması gereken ve yapmayan ise Başbakan Binyamin Natanyahudur bence.
RAK LO BİBİ… YETER Kİ SADECE BİBİ olmasın kampanyasının nasıl oluştuğunu anlamak için ise LİKUD partisinden ayağı kaydırılan ağır topların isimlerini sıralamakta yarar vardır.
Dan Meridor ,Limor Livnat,Benny Begin , Silvan Şalom , Moshe Bugy Ya’alon , Zeev Elkin ,Gideon Saar ,Tsipi Livni ,Ehud Olmert ,Roni Milo, Ariel Sharon,Michael Eitan ,Gideon Ezra, Moshe Kahlon ilk ağıda akla gelen ve çoğunluğu Başbakan Binyamin Natanyahu ile anlaşamadıkları veya Likud parti içi siyasetinde Parti liderine rakip olabilecekleri endişesi ile adeta partiden çıkmaları desteklenmiştir. Bazıları bunun açıkça dile getirmiş bazıları ise efendiliklerini koruyarak sessizce ve partiye inandıkları ideolojiye ihanet etmemiş olmak için susmuşlardır. Ama hepsinin içinde bir BİBİ karşıtlığı olduğunu bütün İsrail toplumu bilmektedir.
Bana göre parti içi bölünmelerin esas sebebi budur ve ne yazık ki buna tedavi edici bir ilaç yoktur. Yıllardır Likud partisi için çalışan ve kendini yırtan Dürzü Milletvekili Eyüp Kara’nın da bu seçimde bile 41 sıradan aday gösterilmesi oldukça düşündürücü bir adımdır Natanyahu açısından.
Kısaca Bibi’nin parti içi muhalifleri neredeyse Parti dışı ve rakip kurumlardakinden daha az değildir. Yeter ki Bibi Olmasın kampanyası sadece SOL partilerin sloganı olmayıp Likud partisi içinde de cereyan eden bir akımdır.
Peki buna çare varmıdır. Binyamin Natanyahu o kadar kötümüdür. Binyamin Natanyahu gerek partisi için gerekse İsrail için çok önemli ve gerekli bir Başbakandır. Ortadoğu ve Dünya siyasetini ondan iyi bilen ve herkes ile doğru siyasi ilişkiler kurmayı beceren usta bir siyasetçidir ve İsrail’in kaptan köşkünde olması gereken bir şahsiyettir. Parti içi yönetimi ile Ülke yönetimi konularını birbirine karıştırmasak Mükemmel denilebilecek kadar iyidir. Parti içi yönetimde ise hatalarının da sebepleri vardır kuşkusuz ama siyasi hayatı boyunda karşısına aldığı çok siyasi düşmanı olduğunu görmezden gelemeyiz.
Likud partisi aslında Vladimir Zeev Jabotinsky ideolojisinde kurulmuş Herut partisi ve Menahem Begin liderliğindeki İrgun Tsvai Leumi (ETSEL) in devamı bir ideoloji partisidir. Ve liderlik konumunun esasını bu ideoloji teşkil etmektedir. Aldığı oylar ise kişiler ile bağımlı olduğu kadar bu ideolojiye gönül vermiş olanların oylarıdır ve bugünkü anketlerde 28 Milletvekili ile yine lider parti konumundadır. Yetmez ama durum budur.
Aynı ideolojinin farklı versyonlarını farklı isimler ile temsil edenler ise Gideon Saar’ın YENİ UMUT partisi , Naftali Bennet’in YEMİNA partisi ve aslında hepsinden de sağ’da olan Betsalel Smutrich ile Itamar Ben Gvir’in DİNDAR SİYONİZM partisi temsil etmektedir.
YENİ UMUT
Başını Likud Partisinden ayrılan Gideon Saar çekmekte ve partiden koparttığı Zeev Elkin ile aynı çizgide ama Natanyahusuz bir Sağ oluşturma hayali peşinde koşmaktadır. Natanyahusuz ve aynı zamanda LİKUDSUZ. Ancak önemli bir röportaj ve Tv görüntüsü verirken kütüphanesinde sırtının arkasında Jabotinsky resmi bulundurmayı da ihmal etmiyor.
Kurduğu YENİ UMUT partisi sağ partilerin en sol’daki temsilcisi olarak görünüyorsa da kökeninde İdeolojinin kaynağı bellidir. BU ideoloji onun ve partisinin Sol partiler ile bir koalisyon yapmasını ne kadar engelleyecektir 23 Mart sonrasında göreceğiz.Her ne kadar bir TV programında 'Ben Natanyahu ile aynı hükümette oturmam' diye imzaladıysa da siyaset çok şeye kadirdir. Bu seçimlerdeki anketlerde oy potansiyeli olarak 13 Milletvekili ile 3. Sıradaki bir parti gibi görünüyor.
YEMİNA
Naftali Bennet’in lideri olduğu parti aslında çok yeni değil ancak bir çok bölünmelerden sonra son hali bugünkü gibidir ve yakın çalışma arkadaşı Eski Adalet Bakanı Ayelet Shaked ile İsrail Sağının önemli bir unsuru olarak bulunmaktadır.
Son katıldığı bir TV programında kendisine imzalatılmak istenen ve Natanyahu ile aynı hükümette oturmam beyannamesini kesinlikle böyle şeyler imzalamam diyerek bir anlamda Natanyahu ile bir koalisyonda olabileceğinin sinyalini vermiştir. Aynı zamanda Yair Lapid’in Yeş Atid (Gelecek var) partisi ile koalisyona girmeyeceğini de alenen beyan etti.
Bunu yapmasının esas nedeni ise Kendi seömen yapısının yerleşimciler olması ve kendi seçmeninin onaylamadığı ve onaylayamayacağı bir parti ile koalisyon’a girmesinin anlamsız olmasıdır.
Şayet daha rasyonel ve matematiksel bakacak olursak SAĞ ideolojik partilerin toplam oyları bu tabloya rağmen artmış durumda ve sonuçta ise bölünen SOL partilerin kimin eridiği veya yok olduğu görülmektedir.
DİNDAR SİYONİZM
Betsalel Smurtich ve İtamar Ben Gvir Milli İsrailliliğin en uç partisidir diyebiliriz. Meir Kahane ideolojisine yakın olan bu parti ve ldierleri sürekli kanun dışı ilan edilmeye çalışılmakta ancak fiilin yasal olmayan bir eylemi olmadığından kanun dışı ilan edilememektedir. Meir Kahane ideolojisi Yahudi milliyetçiliğinin içinde silahlı savunma grupları oluşturma ve Yahudileri fiilen rahatsız eden gruplara karşı kendilerini koruma imkanı veren bir kurum oluşturmak idi.Meir Kahane bu silahlı grubu Amerikada kurmuştu. İsrail’de de kendisi yasa dışı ilan edilmişti. Kendisini sevenler de az değildir.
BU PARTİNİN DURUMU İÇİN TIKLAYIN
Bu partinin anketlerdeki durumu 4 veya 5 milletvekili olarak görünmekte ve Likud Partisinin doğal ortağı olarak yer almaktadır.
ŞAS VE TEVRAT’IN YAHUDİLİĞİ PARTİLERİ
Bu iki parti aslında dindar (Veya dinci) partiler olup Şas Fas Yahudileri ile Doğu Yahudilerini temsil ettiğini iddia etmekte Tevratın Yahudiliği Partisi ise Ashkenaz Yahudilerinin dindar partisi olduğunu iddia etmektedir. İkisi de bana göre sadece kendi müritlerini temsil etmektedirler ancak kemikleşmiş bir oy oranı ile toplam 16 MV çıkartmaktadırlar. Ve bu sebeplede bütün koalisyonlar ortağıdırlar. İsrail liberal kesimi bu partilerin dini kuralları ve Cumartesi günü toplu taşima yasaklarını dayatmalarını sevmemekte ancak fiili durum budur ki bu iki parti olmadan LIKUD partisinin bir koalisyon tesis etmesi mümkün olmamıştır.
Şas partisinin lideri ARİE DERİ Tevrat’ın Yahudiliği partisinin liderleri ise Yaakoc Litzman ve Moshe Gafni dir.
Gelelim İsrail SOL’u ne durumda.
Aslına bakacak olursak İsrail merkez SOL ve SOL’u içler acısı bir durumdadır.
HAAVODA
İsrail’in kurucu partisi olan HAAVODA (İş veya İşçi) partisi bir zamanların 35 ve 40milletvekili ile lider partisi iki ay evveline kadar anketlerde barajı aşamamakta hatta silinme tehlikesi ile karşı karşıya idi.
Parti liderlerinden olan Merav Michaeli zorlaması ile yapılan parti içi seçimlerinde Michaeli’nin Parti başkanı olmasından sonra parti seçmenlerinde bir umut oluştu ve bugünkü anketlerde 6 milletvekili seviyelerine tırmandı. Eski parti başkanı AMİR PERETZ politikayı bırakacağını beyan etti ve siyasetten çekildi. Merav Michaeli ise parti milletvekili adayı olarak soykırım inkarcılığı ile suçlanan bir Arap aday koymuş Ibtisam Mara'ana tartışmalı bir süreçten sonra adaylığı onaylanmıştır.
MAVİ BEYAZ
Merkez sol diye adlandırılan ve Eski Genel Kurmay Başkanı halihazırdaki Savunma bakanı olan Benny Gantz büyük umutlar vaad eden bir siyasi kimlik ile politikaya girmiş Yair Lapid’in Gelecek var partisi ve Moshe Boogy Yaalon’un partisi TELEM ile bir ittifak kurmayı başarmış ve son seçimlerden 25 milletvekili ile çıkmayı başarmıştı. Ancak Likud partisi ile bir koalisyon kurmak uğruna ortaklarından ayrılmış ve Natanyahu hükümetinde Savunma Bakanlığı görevini almış ve 18 ay sonrada rotasyon Başbakanlığı yapabileceğine inanmıştı. Gelişen olaylar Bibi’nin kimseye başbakanlık vermeyeceği gerçeğini ortaya öıkardı ve rotasyon zamanı gelmeden bşle hükümetin düşmesi temin edildi ve 2 sene içinde 4. Seçime gidiliyor.
B unun sonucunda ise Benny Gantz oldukça efendi ve iyi bir insan olmasına rağmen önce kendi partilileri tarafından terk edildi ve bugünkü anketlerde 4 milletvekili ile belki de barajı aşamama tehlikesi ile karşı karşıya.
MERETZ
İsrail’in en sol partisi başında Nitzan Horowitz bulunmakta ve en iyimser tahminler ile 5 milletvekili çıkartabileceği öngörülüyor.
Meretz partisi kurucusu Rahmetli Şulamit Aloni ve eski, Eğitim Bakanı Yossi Sarid ile Hayim Oron İsrail siyasetinin efsanevi isimlerinden idi.
Parti ideolojisini ve konumunu hep korumuştur. Milletvekili sayısı ise gittikçe düşmüştür.
YEŞ ATİD -GELECEK VAR
Aslında sol partimidir merkez sağmıdır pek net olmamakla birlikte lideri Yair Lapid babasının siyasi mirası olan Dindarlara karşı tutumu ile belli bir çizgide ilerlemekte ve sempatisi ile kendisine oldukça iyi sayıda seçmen edinebilmektedir. Natanyahu karşıtlığı modasından da nasibini alabilmektedir.
Halbuki son dönemde Yair Lapid Dindar kesime göz kırpmakta ve ben aslında din akrşıtı değilim gibisinden babasından kendisine kalan bu ön yargıdan kurtulmaya çalışmaktadır. Ne kadar oly alabileceğini gayet iyi bilmekte ve olası bir koalisyonda dindar partilere de ihtiyacı olabileceğini bilmektedir.
Bugünkü anketlerdeki oy oranı onu ikinci parti seviyesine yükseltmekte ve 18 MV ile oldukça iyi bir konumda sayılmaktadır.
Hükümet kurmak için gereken MV sayısının 61 olduğunu hesaba katarsak yol oldukça uzun diyebiliriz.
İSRAEL EVİMİZ
Eski Likud lideri ve Bibi’nin yakın çalışma arkadaşı olan Avigdor Liberman’ın partisi son iki senedir LAİK bir çizgi sunmakta ve dindar partileri resmen karşısına alarak bu görüşte olan kesimin oylarına sahip çıkmaktadır. Son tanıtım videosunda seçilebilirse İsrail vatandaşlarına sivil nikah ve sivil boşanma sözü vermekte Cumartesi günleri toplu taşıma taahhüt etmektedir. Mevcut oy oranı ise kendisine 7 milletvekili olarak görülmektedir.
BİRLEŞİK ARAP LİSTESİ
Başında Ayman Uda ve Ahmed Tibi olan parti yine natanyahu’nun bu listenin bölünmesinde rolü olduğunu söylemekle başlarsam yanlış olmaz. Birleşik liste aslında 4 arap partisinin bir araya gelerek kurdukları bir ittifak idi.
Bibi bu 4 partiden biri ile öyle bir ilişki içine girdi ki mansour Abbas ve partisi bu listeden çekildi ve 15 MV çıkartmış olan bu liste bugünkü anketlerde 9 milletvekiline düştü. Nazı anketlerde 8 hatta 7 milletvekili de görülmektedir.
RAAM
Birleşik listeden kopan Mansour Abbas liderliğindeki bu parti bazı anketlerde barajı aşamamakta bazılarında ise 4 milletvekili çıkartabilmektedir.
4 milletvekili aslında anlaşabilirler se Lıkud partisine ve hükümet kurmasına yarayabilecek bir rakamdır.
Meclis aritmetiğine girmek için henüz erken ama grupları anlamak için
SAĞ KANATTA
LIKUD ................................28
ŞAS ....................................... 8
YAHADUT HATORA ....... 7
TSIYONUT HADATİT........4
************************************
TOPLAM.............................47 MV BİBİNİN CEBİNDE DEMEKTİR.
SOL KANATTA İSE
YEŞ ATİD...............................18
ISRAEL BEYTENU.................7
HAAVODA.............................6
MAVİ BEYAZ.........................5
MERETZ..................................4
***************************************
TOPLAM.................................40 MV ANLAŞILABİLİRSE SOL KANATI
YEMİNA.....................................11
YENİ UMUT...............................13
***************************************
TOPLAM....................................24 MV BU SEÇİMİN ANAHTARI ROLÜNDEDİR
LIKUD bu iki partiyi koalisyona katabilirse 47+24 = 71 milletvekili olan bir hükümet olabilir.
Ancak Gideon Saar’ıın Tv programında attığı imza nedeni ile bu ortaklığa katılmazsa geriye Naftali Bennet kalır ki 47+11= 58 ve 3 milletvekili eksik kalır. Az önce sözünü ettiğim Mansour Abbas partisinin 4 milletvekili koalisyon için gerekli olabilir. Tabii ki alternatif partilerden biri de İsrael evimiz olup verilecek bakanlık sayısına göre hükümet’e katılabilir bir kişiliktir.
Sol kanatta ise iş biraz da zor
40 milletvekilinin yanına 21 milletvekili daha gerekecektir.
Gideon Saar 13 milletvekili ile katıldığını varsayarsak 8 milletvekili daha gerekir ki bu rakamı sağlayacak parti ise Arap Birleşik listesidir ki bu listenin girmesi halinde Gideon Saar partisinde çözülmeler oluşabilir. Zeev Elkin gibi açırı sağ temsilcisi buna itiraz edebilir.
Kısaca kesin sonuçlar olmadan hesap yapmak pek doğru değilsede surum bu ahvalde.
Binyamin Natanyahu Eyüp Kara ile birlijte yaptığı bir Tv programında Eyüp Karanın kesinlikle parlamentoya gireceğini iddia etti 41 sırada olmak çok kötü değil biz daha fazlasını alacağız dedi. Belli olmaz çok iddialı ama 23 martı beklememiz gerekecek.