Termiye, Toros dağlarında küçük bir bölgede üretilen sonbahar mevsiminin eşsiz yemişlerinden biridir. Anadolu'nun Akdeniz ile arasında yer alan Toros sıradağlarının daha çok kuzey kesimlerinde yetişir. Hasadı ve sofralara geliş süreci oldukça zahmetli bir bitki olan termiye, bazı bölgelerde deli bakla, Antalya'da Tırmış, Güneydoğu Anadolu'da Mısır Baklası, Ortadoğu ülkelerinde ise Yahudi Baklası olarak bilinir. Ege'nin Gavur Baklası olarak tanıdığı kış mevsiminin ünlü yemişi yüksek dağlarda Sonbahar mevsimi ile birlikte akmaya başlayan dere yataklarında kendir çuvallarda günlerce bekletilerek yumuşaması sağlanır.
Avrupa'da, Portekiz, Yunanistan ve İtalya'da bira ile birlikte çerez olarak servis edilir. Konya, Isparta ve Karaman'da ise kış mevsiminin gözde yemişidir. Tuzlanarak yenir. Kuzine sobalarının fırınlarına ıslak ıslak atılarak bir süre bekletilmesinin ardından çay ile oldukça iyi gider.
Ekim ve hasadı Roma döneminden bu yana yine aynı bölgelerde yapılır. Kıraç taşlı toprakları seven Termiye İtalya'da chirtimas yiyeceği olarak zeytinle birlikte aynı tabakta yerini alır.
Termiye nelere iyi gelir: Obezite ile mücadele eden toplumlar için harika bir atıştırmalıktır. Kendine has tadı ve aroması ile zengin bir protein kaynağıdır. Bağırsak ve sindirim dostudur. Bağırsakları çalıştırır, düzenli olarak tüketenlerde hemoroide iyi gelir. Kan şekerini dengeler, hatta düşürür.
İç Anadolu Bölgesi'nin kuzey kesimlerinde yoğun olarak tüketilen termiye, tadına alıştıktan sonra çekirdek gibi tüketilebilir. Pazar tezgahlarında yemeye hazır olarak satılan termiyelerin ince kabuğundan ayrılması son derece kolay, elde ya da ağızda ayırarak tüketebilirsiniz.
Kuru alınan termiyenin, yenecek hale getirilmesi oldukça zahmetli ve uzun bir süreçtir. Bazı kaynaklar termiyenin evde suya konulması, bir gün sonra düdükle tencerede haşlanarak suyunun değiştirilip tüketilebileceğini iddia ederler. Bu belki farklı bir termiye türü olabilir, ancak Toros Dağları'nda yetişen termiye soğuk dere yataklarında en az 10 gün bekletilerek yenilecek hale geliyor. Bir kaç gün suda bekletilerek ya da haşlanması zaman alabilir. Baklagiller'den oldukça sert ve dayanaklıdır.
Termiye ya da tirmis ve Antalya ve çevresi için sadece bir çerez değil ayrıca önemli bir kültür olarak öne çıkar. Günümüzde tüketim alışkanlıklarının değişmesi, çerez çeşitlerinin artması gibi faktörlerle en iyi bilindiği Antalya'da bile tirmis tüketimi ve bilinilirliği azalmıştır. İnternet'ten Antalya, Seydişehir, Beyşehir ve Bozkırlı mavları arayarak satın alabilirsiniz. Kargo'da bozulmaz. Islak halde haftalarca dayanabilir.
Besin Değerleri
Termiye
Porsiyon Miktarı: 100 g
Kalori (kcal) 371
Toplam yağ 10 g
Doymuş Yağ 1,2 g
Çoklu Doymamış Yağ 2,4 g
Tekli Doymamış Yağ 3,9 g
Kolesterol 0 mg
Sodyum 15 mg
Potasyum 1.013 mg
Karbonhidrat 40 g
Diyet Lifi 19 g
Protein 36 g
A Vitamini 0 IU C Vitamini 4,8 mg
Kalsiyum 176 mg Demir 4,4 mg
D Vitamini 0 IU B6 Vitamini 0,4 mg
Kobalamin 0 µg Magnezyum 198 mg
Kış mevsiminin gelmesiyle birlikte Konya’da termiye tezgahlarda yerini almaya başladı. Mısır tanesine benzeyen görüntüsüyle aslında bir baklagil çeşidi olan termiye, Konya’da kuru yemiş olarak tüketiliyor. Özellikle dizi veya film izlerken çekirdek gibi tüketilen termiye, tercihe göre tuzlanarak yeniliyor. Kış mevsimiyle birlikte termiye tüketmeye başlayan Konyalı vatandaşlar, bu lezzetin bir çok hastalığa şifa olduğunu düşünüyor. Avrupa'da çok rağbet gören bu besin ne yazık ki Türkiye'de saklı kalmıştır.
Yaklaşık 20 yıldır pazarda tezgahtarlık yapan Bünyamin Kurucu, termiyenin aslında baklagil olduğunu ancak çiğ tüketilebildiğini söyledi. Kurucu, 'Üretimden çıktıktan sonra havuzlarda bekletilir. Önce kuru çıkar. Havuzlarda bekletildikten sonra acısını attıktan sonra böyle tezgahlarımıza gelir. Tuzla yenir, kurusunu yiyenler de var. Ama genelde yaş daha çok tercih edilir. Bu genelde 10. ayda çıkar ve 5. aya kadar tüketilir. Konya’da çok sevilir. Hemen hemen her ev almıştır ve mutlaka termiye yemiştir. Kışın da çok tüketilir. Özellikle film izlerken tuzlayıp yiyebilirsiniz. Herkese de tavsiye ederim. Yesinler gerçekten de şifalı bir üründür' dedi.
Konya’da kömürlü sobaların meşhur olduğunu belirten Kurucu, çırayı sobada yaktıktan sonra televizyon başında genelde termiye yendiğini dile getirdi. Termiyenin yanında çıranın da satılma sebebinin aslında bir simge olduğunu kaydeden Kurucu, termiyenin ve çıranın, kışın gelişinin habercisi olduğunu ifade etti. Termiyenin, Konya’da genellikle basura ve şeker hastalığına iyi geldiğine inanıldığını vurgulayan Kurucu, 'Şehir dışından gelenler termiyenin kurusunu çok ararlar. Belki arkadaşlar da birbirine tavsiye ediyor. Tavsiyeler üzerine şifa aranıyor. Termiyeyi Türkiyemize tanıtalım inşallah. Gerçekten şifalı bir üründür. İnternetten araştırıp termiyenin ne gibi faydaları var görebilirler' şeklinde konuştu.
Termiyeyi çok sevdiklerini ve kendileri için kuru yemişin yanında olmazsa olmaz bir ürün olduğunu kaydeden Mehmet Ali Akkaş ise, 'Yıkayıp, tuzlayacağız. Bayağı da fazla tüketiyoruz. Termiyeyi bilmeyenler için yemelerini öneririm. Hele bunun kurusu var, şeker rahatsızlığı olanlara kurusu şifadır bunun. Kurusu biraz acı olur. Az kavurduktan sonra kahve değirmeninde çekerseniz, sabahları aç karna bir çay kaşığı yerseniz şekeri dengeler. Ben kendim şeker hastasıyım, kullanıyorum. Çok güzel, faydasını görüyoruz. Yemesi de hoş' ifadelerini kullandı.
Bazı vatandaşlar da, termiyeyi ailecek tükettiklerini, özellikle tuzlayınca lezzetinin daha fazla olduğunu ve termiye yendiği sırada insanın, ağzının boş kalmasını isteyemeceğini söyledi.
