Mardin Ovası için korkutan uyarı bilim insanlarından geldi

Mardin Ovası için korkutan uyarı bilim insanlarından geldi

Kuraklık ve bilinçsiz sulama nedeniyle Mardin’de hem su kaynakları hızla tükeniyor hem de toprağın verim gücü azalıyor. Bilim insanları, bu gidişatın önüne geçilmezse Mardin Ovası’nın obruk tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu. Dicle Elektrik, bölgede bazı çiftçilerin 800 metreyi aşan derinliklere inerek yüksek elektrik tüketen motopomplarla su çekmeye çalıştığını belirtti. Şirket, bu durumun sadece kaçak elektrikle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda ciddi bir tarımsal sulama sorunu haline geldiğini ve elektrik şebekesi üzerinde ağır bir yük oluşturduğunu vurguladı.

Kayıpsız, kesintisiz ve kaliteli enerji dağıtımı hedefiyle faaliyetlerini sürdüren Dicle Elektrik’in hizmet verdiği Mardin’de, aşırı su tüketimi ve bilinçsiz tarımsal sulama ciddi bir kriz noktasına ulaştı. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mardin İl Koordinasyon Kurulu Su ve Ekoloji Komisyonu tarafından hazırlanan 2025 Yılı Su Raporu’na bilimsel katkı sunan Prof. Dr. Yusuf Doğan ve Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, bölgedeki su ve enerji krizinin derinleştiğine dikkat çekti. Uzmanlara göre mevcut gidişat durdurulmazsa hem tarım arazileri verimsizleşecek hem de bölge, ciddi ekolojik ve ekonomik risklerle karşı karşıya kalacak.

Kuyu derinlikleri 7 kat arttı

Mardin Artuklu Üniversitesi Kızıltepe Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Doğan, söz konusu raporda Artuklu ilçesine bağlı Yaylı Mahallesi’nde 800 metreyi aşan derinliklerde dahi su bulunamadığını ifade eden açıklamalara yer verdi. Prof. Dr. Doğan, “Mevcut su kaynaklarımız her geçen gün azalmakta. Bunun temelinde ise kuraklık yatmaktadır. Yağışlar istediğimiz düzeyde olmadığı için meteorolojik bir kuraklık söz konusudur.” diyerek Mardin’de 7 bine yakın kuyu bulunduğunu, ova kesiminde suya ancak 450-700 metre derinlikte ulaşılabildiğini aktardı. Doğan, “2010 yılında Mardin’e geldiğimde kuyu derinlikleri 100-150 metreydi. Şimdi bu rakam 7 kat arttı. Salma sulama yöntemi hem toprağın yapısını bozuyor hem de su tüketimini üç kat artırıyor. Obruklar kaçınılmaz hale geliyor.” ifadelerini kullandı.

“Mardin Ovası'nda da obruklar kaçınılmaz olur.”

Prof. Dr. Yusuf Doğan, Mardin Ovası’ndaki durumun Konya Ovası’na benzerlik gösterdiğini belirterek, “Konya Ovası’nda obruk sayısı 3 binin üzerinde. Bilinçsiz sulama bu şekilde devam ederse, ilerideki zamanlarda Mardin Ovası'nda da obruklar kaçınılmaz olur.” dedi. Artan kuyu derinlikleri ve azalan su varlıklarının bir yandan toprakta tuzlanmaya, diğer yandan ise yüksek enerji tüketimine neden olduğunu dile getiren Doğan, “Mevcut olan suyu ekonomik ve israf etmeden, basınçlı sulama sistemleriyle kullanmalıyız.” çağrısında bulundu.

“Yeraltı sularını doğru kullanmıyoruz”

Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu ise söz konusu raporda yeraltı su seviyesinin her yıl biraz daha derine indiğini ve bu durumun hem çiftçiye hem de ülke ekonomisine ek maliyet getirdiğini vurguladı. Çullu, “Yeraltı su kaynaklarının derinlere inmesiyle birlikte daha çok elektrik enerjisiyle yukarıya taşınması gerekiyor. 2025 yılının ilk aylarında yağış yetersizdi, kuraklık vardı, çiftçi daha fazla su kullandı. Bu da daha fazla elektrik tüketimi demektir. Suyu doğru kullanmıyoruz.” dedi. Çullu ayrıca gece sulaması ile dijital ve akıllı sulama sistemlerinin yüzde 30’a kadar su tasarrufu sağladığını belirterek bu sistemlerin yaygınlaştırılması gerektiğini ifade etti.

Kaçak elektrik maliyetleri 9 kat arttırıyor

Dicle Elektrik verilerine göre, 100 dönümlük bir mısır tarlasını 800 metreden su çekerek sulamak isteyen bir çiftçi, sezonluk boyunca; yaklaşık 850 bin TL tutarında elektrik tüketmek zorunda kalıyor. Oysa bu derinlik 100 metre olsaydı ödeyeceği tutar sadece 400 bin TL kadar olacak, sulama kanalından cazibeli su alabilseydi ise elektrik için hiç ödeme yapmayacaktı. Ayrıca kaçak elektrik kullanımı durumunda, aynı miktarda sulama için tüketilen enerji yaklaşık 9 kat artarak yaklaşık 7.5 milyon TL’ye eşdeğer bir elektrik maliyetine ulaşabiliyor. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan dağıtım şirketi, Mardin genelinde büyük bölümü kaçak olan yaklaşık 7 bin sulama kuyusunun bulunduğunu açıkladı. Şirket, bu durumun yalnızca kaçak elektrikle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda ciddi bir tarımsal sulama sorununa ve elektrik şebekesi üzerinde ağır bir yüke yol açtığını vurguladı.

Sürdürülebilir çözüm: Sulama kanalları ve eğitim

Tarımsal sulamada sürdürülebilirliği sağlamak için hem Dicle Elektrik’in hem de bölgedeki üniversitelerin işbirliğiyle yeraltı suyu ve enerji tüketimi analizleri yapılmaya devam ediyor. Yetkililer, sulama kanallarının bir an önce devreye alınmasının, modern sulama yöntemlerinin çiftçilere öğretilmesinin ve kaçak elektrik kullanımının önlenmesinin kritik önem taşıdığını vurguluyor. Aksi halde hem su kaynakları hem de çiftçilerin ekonomik gücü hızla tükenecek.