Aralarında İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği İSKİD’in de yer aldığı uzman dokuz kuruluşun ve Türk Tabipleri Birliği üyesi tabiplerin katılımı ile oluşturulan MMO İklimlendirme Teknik Kurulu, pandemiye yönelik yeni çalışması olan Hastanelerin Klima ve Havalandırma Tesisatlarında alınması gereken tedbirleri, yapılan online basın açıklaması ile kamuoyu ile paylaştı.
MMO İklimlendirme Teknik Kurulu tarafından yapılan açıklamada, “Hastanelerin Klima ve Havalandırma Tesisatlarında Alınacak Önlemler metninin, toplum sağlığına katkıda bulunmak üzere tüm ilgililerce eksiksiz olarak uygulanmasını diliyoruz.“ denildi.
Yapımı devam eden veya mevcut hastanelerin bazı odaların şartlandırılması için FCU veya iç hava sirkülasyonu ile çalışan diğer cihazlar yerine, %100 dış hava ile de çalışabilen VAV üniteleri kullanılmalıdır. Emiş havası miktarı, besleme havasından yaklaşık %20 daha yüksek seçilerek odanın negatif basınçta kalması temin edilir. Bir odada bu şartın sağlanması için -2.5 Pa’lık bir basınç farkının oluşturulması yeterlidir. Bu yapımı devam eden hastanelerde kolaylıkla sağlanabilir ve mevcut hastanelerde altyapısı uygun değilse hastanenin pandemi senaryosuna göre bir katın bu şekilde çalıştırılacak biçimde değiştirilmesi önemlidir. Ortama verilen hava miktarı en az saatte 6 hava değişimini sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Klima santrallerinde en son filtre olarak MERV-16 filtre kullanılması yeterli olacaktır. Odaları şartlandıran klima santrali %100 dış havalı bataryalı ısı geri kazanımlı olmalıdır. Negatif basınçlı hasta odaları pandemi döneminde kullanılacak özel negatif basınçlı izolasyon odası olup, bu odaların pandemi dönemleri haricinde standart hasta odası gibi kullanılması mümkün olabilecektir.
Enfekte olmuş, yoğun bakıma muhtaç hastaların kullanacağı yoğun bakım odaları negatif basınçta tutularak öncelikle sağlık çalışanlarının sağlığı güvence altına alınır. Ayrıca negatif basınçlı odada hapsedilen ve doğrudan dışarı egzoz edilen havada asılı olan Covid-19 damlacık çekirdeğinin hastanelerin diğer genel hacimlerine transfer olmasının önüne geçilir. Yoğun bakım ile ilgili uluslararası hiçbir standart ya da Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Kalite Standartları-Hastane, tasarımın ve partikül ölçümlerinin ISO Class 7 standardına göre yapılmasını belirtilmemektedir. Bu durumun Sağlık Bakanlığı yetkilileri ile paylaşılması, gerek filtrasyon gerekse işletme açısından büyük öneme sahiptir. Bu durum hava değişim sayısını dolayısıyla fan kapasitesini ve gücünü, filtrasyon özelliklerini ve klima santralinin yapısını direkt olarak etkilemektedir.
Pandemi Döneminde Negatif Basınçlı Odalara Dönmesi Mümkün olmayan Hasta Odaları Klima Tesisatında Alınacak Önlemler
Pandemi döneminde FCU vb. iç hava sirkülasyonu ile çalışan cihazların kullanılmaması gerekir. Odaya gönderilen taze hava bir miktar da olsa dış hava koşullarına bağlı olarak odanın ısıtılmasını veya soğutulmasını sağlar. Taze hava miktarının artırılması için klima santrallerinde gerekli önlemler alınmalıdır. Odaları negatif basınçta tutmak için tuvaletlerdeki egzoz havasını artırmak için önlemler alınmalı, mümkün olması durumunda odadan doğrudan emiş yaparak havayı dışarı egzoz eden sistemler tesis edilmelidir. Tuvaletlerdeki mevcut fanların kanallarla hasta yatağı tarafına çevrilmesi ile odanın negatif basınçta kalması da sağlanabilir. Pandemi döneminde kullanılacak hasta odalarının istenildiği zaman manuel olarak pencereleri açılabilmelidir. Ayrıca Fan-filtre üniteleri ya da taşınabilir HEPA filtreli hava temizleme cihazları kullanılarak ortamdaki olası virüs yüklü havanın seyreltilmesi mümkün olabilir. Odanın en az 2 saat havalanması sağlandıktan sonra yeni hasta kabulü yapılmalıdır.
Yemekhane, giriş holü, bekleme salonları, kafeterya gibi genel kullanıma açık mahallerde FCU ve benzeri cihazlar kullanılıyor ise bu cihazların pandemi süreci geçene kadar kullanılmaması gerekmektedir. Karışım havalı klima sistemlerin %100 dış hava ile çalıştırılması için önlemler alınmalıdır. Klima santralleri termal dezenfeksiyon ile veya dezenfektan sıvılar ile en az günde bir kez dezenfeksiyon işlemine tabii tutulmalıdır.
Ameliyathanelere hizmet veren klima santralleri genelde %100 taze havalı ve ısı geri kazanımlı olarak tesis edilmektedir. Covid (+) hastalar için ayrılan ameliyathanelerin negatif basınçta çalıştırılması ilk tasarımın buna göre yapılmaması nedeni ile oldukça zordur. Klima santrali tarafında ciddi revizyonlar gerektirecektir. Bu nedenle bu ameliyathanelerin olduğu gibi pozitif basınçta çalışmaya devam etmesi ancak ameliyathaneye girmeden önce negatif bir bölgenin yaratılması çözüm olacaktır. Yapım aşamasındaki hastanelerde pandemi dönemlerinde benzer şekilde çalışacak şekilde pozitif basınçlı ameliyathaneler kombine tip ameliyathanelere dönüştürülmelidir. Son yıllarda yapılan ameliyathanelerde ise karışım havalı klima santralleri enerji verimliliği nedeni ile kullanılmıştır. Bu süreçte bu ameliyathanelerin %100 taze hava ile çalıştırılması ve karışım damperlerinin kapalı tutulması gerekir.
Bu bölümlerde HVAC tesisatına dahil olan ısıtma/soğutma, nemlendirme ve havalandırma gereksinimleri %100 taze hava ile çalışan kabin tipi iklimlendirme cihazı (veya rooftop cihazı) ile sağlanmalı, dışarı hava atışları için egzoz aspiratörleri tercihen klima cihazından ayrı olmalı; enerji tasarrufu amacıyla da taze hava emiş ve egzoz hava atış kanalları arasına, emilen ve atılan havanın birbirine temas edemediği tipte ısı geri kazanım cihazı monte edilmelidir.
Pandemi hasta kabul bölümünde bulunacak kayıt, vezne vb. hastane personelinin nisbeten hareketsiz olarak çalışacakları mahaller pozitif basınçta muhafaza etmeli ve buralara düşük hızlarda taze have üflenmelidir. Acil Servis, pandemi sırasında enfekte olan, olmayan ve durumu bilinmeyen hastaların bir araya geldiği bulaş riski en yüksek mahaller arasındadır. Alınacak önlemler de fiziki yapı ve işleyiş biçimi nedeni ile en zor ve en karmaşık olan bölümdür. Pandemi dönemlerinde acil servise müracaat edecek Covid19 vb. enfekte olma ihtimali/şüphesi olan hastaların öncelikle acil servis yakınında hastane binası dışında konumlanmış “SOLUNUM YOLU GÜVENLİ NUMUNE ALMA KABİNİ” aracılığı ile sürüntü numunelerinin alınması gerekmektedir.
Pandemi Döneminde İklimlendirme Sistemlerinde Alınacak Pratik Notlar ve Öneriler
Kuru hava enfeksiyon riskini artıracağı için ortam neminin %40‘ın altına düşmemesi için önlem alınmalıdır. Bağıl nemin %40- 60 arasında kalabilmesi için klima sistemlerinde nemlendirme üniteleri kontrol edilmelidir. Elektrolit ya da bir buhar hattı üzerinden nemlendirmenin sağlanması gerekir. Soğuk buhar veren cihazlar hastaneler iklimlendirme uygulamaları için Legionella riski nedeni ile kullanılmamalıdır. Hasta odalarındaki FCU ve benzeri ünitelerin salgın döneminde kullanılmamalı, mümkün olduğu kadar odalara gönderilen taze hava ile odaların ısıtılması veya soğutulması temin edilmelidir. Pandemi dönemlerinde hasta odaları ve yoğun bakım odaları negatif basınçlı olacak şekilde iklimlendirme sistemlerinde önlem alınmalıdır. Yeni yapılacak binaların tasarımında %100 dış havalı iklimlendirme sistemleri ya da pandemi senaryolarına göre tasarlanmış sistemler ön plana çıkacaktır.
Türkiye'de iklimlendirme, soğutma ve klima cihazları imalatçısı üyeleri arasında iş birliğini sağlayarak üyelerin sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar yapmak amacıyla 1992 yılında kurulan İSKİD, iklimlendirme sektörünün gelişmesi ve uluslararası rekabette öne geçmesi yönünde sektör adına faaliyetler yürüten etkin bir kuruluştur. İSKİD üyelerinin temsil ettiği şirketlerin sayısı 100’ün üzerine ulaşmış ve bu şirketler Türkiye pazarının yüzde 90’ını temsil etmektedir.
