Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Gökalp Öner, erken menopoz ile ilgili bilgiler verdi…
Menopoz nedir? Erken menopoz nedir?
Normal şartlarda bir kadın 28 günde bir adet görmeli iken, bu süre 23-24 güne kadar iner. Daha sonra da bu aralar 35-40 güne kadar açılır ve daha sonra da adetten kesilme dönemi olur. Bir yıl boyunca adet görememe durumuna da menopoz denir. Erken menopoz ise bir kadının 40 yaşından önce adetten kesilmesi olarak tanımlanır. Erken menopoz birden ortaya çıkmaz. Kişiye göre değişmekle birlikte bir yıl ile üç yıl arasında öncül dönemi vardır. Eğer önce iki adet arasındaki süre kısalır yani sık sık adet görürseniz bu, yumurta sayınızın azaldığının göstergesi olabilir. Erken menopoz ise 40 yaş öncesi kadınların 4 ay boyunca adet görememesi durumudur.
Kadınların erken menopoz döneminde olup olmadıkları nasıl anlaşılır?
Erken menopozun teşhisi için Anti-Müllerian Hormon (AMH) testi ile yumurta rezervi sayısının tespit edilebilir ve 1.5’in altı azalmış, 0.5 değerinin altı ise çok çok azalmış yumurta sayısını gösterir. Bir kadın dünyaya geldiğinde 1 milyon yumurta ile doğar. Adet görmeye başlayınca bu yumurta sayısı 300 bine düşer. Her kadında genetik bir miras diye tanımlayabileceğimiz yumurta rezervi vardır ve bu da yıllar içinde yaşlandıkça azalır; özellikle 30 yaşından sonra azalmaya başlar ve 35 yaşından sonra bu durum daha da hızlanır. 40 yaşından sonra da zaten yumurta rezervi bine kadar düşer. Bu sebeple, kadınlarımız yıllık düzenli kontrollerine geldikleri zaman yumurta rezervlerinin azaldığını görürsek, erken menopozdan şüphelenilir.
Hangi kadınlarda erken menopoz riskini daha fazla görmekteyiz?
Genetik nedenler başta olmak üzere, radyasyon ve guatr hastalığı erken menopozun en önemli nedenleri arasındadır. Sık sık enfeksiyon geçirmek ve çikolata kistinin varlığı da erken menopoz riskini artırır. Bu tür şikayeti olanlar başta olmak üzere, her kadının yılda bir kez düzenli olarak kontrol yaptırmasını ve yumurta rezervi sayısını test ettirmesini öneririz. Kişide erken menopoz sinyali gördüysek ya da yumurta sayısında gözle görülür bir azalma tespit ettiysek, o kişinin bir kız kardeşi varsa, genetik öykü önemli olduğu için aynı sıkıntının onda da bulunabileceği konusunda uyarıyoruz ve kız kardeşi için gebelik planlaması öneriyoruz. Eğer bekarsa bile yumurtalarını toplayıp dondurmayı ve ileride gebelik düşünmesi durumunda tüp bebek yöntemiyle gebelik elde edebileceği bilgisini veriyoruz. O nedenle hastalara önerimiz, yıllık kontrollerini düzenli olarak yaptırmaları ve yumurta sayılarına baktırmalarıdır.
Guatr durumunun erken menopoz ile ilişkisi nedir?
Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Gökalp Öner, “Özellikle tiroit bezi ile yumurtalık dokusu birbirlerine çok benzer ve tiroit bezini yabancı cisim olarak gören ve tiroit bezine saldıran vücuttaki hücreler guatra neden olurken eş zamanlı olarak yumurtalık dokusuna da saldırıp yumurta rezervini ciddi anlamda azaltabilir. Bu sebep guatr bilinen en sık menopoz nedenlerindendir. Cildiniz kuruyorsa, sürekli yorgun ve uykusuz hissediyorsanız, saçlarınız dökülüyor, sık sık kabızlık sorunu çekiyorsanız mutlaka TSH hormonunuza baktırın. Eğer guatr çıkarsa yumurta rezerv hormonu olan AMH testi de yaptırın” diyerek uyarıyor.
