Deprem mi, yoksa her an olacak düşüncesi mi korkutuyor
17 AĞUSTOS DEPREMİ
1999 Gölcük Depremi’nin üzerinden tam 25 yıl geçse de yaşanılanlar hafızalarda derin izlere sebep olduğundan etkileri hala sürmekte. Doğal afetlerin bireyler üzerinde farklı tepkilerle dışa vurduğunu belirten Liv Hospital’dan Uzman Klinik Psikolog Burcu Özcan afetten kurtulan kişinin sırf kurtulduğu için bile kendini suçlu hissedebileceğini belirtirken afet sonrası dikkat edilmesi gerekenlerin altını çizdi.
Güven duygusunu derinden sarsabilir
Doğal afetler, toplumlar üzerinde derin ve uzun vadeli etkiler bırakabilen olaylardır. Depremler, seller, orman yangınları gibi afetler, insanları sadece fiziksel olarak değil, psikolojik açıdan da derinden etkiliyor. Yaşanılan yıkımın, kayıpların, psikolojik ve fiziksel zararın büyüklüğü en temel ihtiyaçlarımızdan biri olan güven duygusunu derinden sarsıyor.
‘Kurtulan suçluluğu’ hissedilebilir
Kaybın ve yaşanılan olayın durumuna bağlı olarak, doğal afetlerden doğrudan etkilenen kişiler, keder, panik, kayıp, korku ve üzüntü hissi yaşayabilir. Uyuma zorlukları, öfke ve suçluluk ortaya çıkabilir. Yaşanan travmatik olay sonrasında zarar görmeden kurtulan kişiler ‘kurtulan suçluluğu’ hissedebilir.
Yoğun korku ve panik, yerini kaygıya bırakabilir
Travmatik olayın hemen ardından kişilerin şok evresinde ‘hissizlik hali’ doğaldır. Hissizlik yaşanılan ani olayın ve belirsizliğin yarattığı travmanın normal bir sonucudur. Afet anında ve hemen sonrasında yaşanılan yoğun korku ve panik, afetin üzerinden birkaç hafta geçtikten sonra azalarak yerini kaygıya bırakır.
Psikolojik etkileri, haftalar veya aylar sonra ortaya çıkabilir
Afetten sonraki haftalar ve aylar, "yeni normale" geri dönmeyle ilgili çeşitli görevlerle geçebilir. Bu nedenle, bazı insanlar için afetin psikolojik etkileri, afet meydana geldikten haftalar veya aylar sonra ortaya çıkabilir.
Nefes egzersizi ve fiziksel egzersizler faydalı olabilir
Afet sonrasında başkalarıyla bağlantıyı sürdürmek bireyler ve toplum için iyileştirici olabilir. İzolasyondan kaçınmak ve sosyal desteği artırmak dayanıklılık oluşturmada önemli bir faktördür. Ayrıca, bazılarında zor olabilmesine veya suçluluk duyguları uyandırabilmesine rağmen, düzenli yemek yeme, uyuma ve egzersiz gibi öz bakım için zaman ayırmak, zorlu zamanlarda sağlığa teşvik için önemlidir. Akut stres veya kaygı anlarında, nefes egzersizleri, fiziksel egzersizler ve sevilen kişilerle vakit geçirmek faydalı olacaktır.
Afet Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yaşanılan doğal afetin sonucunda kişilerin yaşadığı duyguları bastırmamaları, yaşanılan kayıpların ardından verilen tepkilerin normal olduğunu bilmeleri ve kendilerine yas dönemini yaşayabilmek için yeterli süreyi tanımaları psikolojik sağlıklarını koruyabilmek adına oldukça önemlidir.
Afet sonrasında; duyguları kontrol etmekte zorlanma, çaresizlik hissi, kendine ve çevreye yabancılaşma, güvende hissetmeme gibi duygular belirli bir süre hissedilebilir.
Doğal afetlerin bireylerde yaratabileceği diğer bir etki ise travma sonrası büyümedir. Bu kavram, travmatik deneyimlerin ardından gelişim ve güçlenme sürecini ifade eder. Travma sonrası büyüme şu şekilde gerçekleşebilir:
Afet sonrası yaşanan deneyimler,
Bireylerin yaşamın değerini yeniden değerlendirmesine ve
Yaşam hedeflerini değiştirmesine neden olabilir.
Afet sonrası toplumsal destek ve yardımlaşma, bireylerin iyileşme süreçlerini olumlu yönde etkileyebilir.
Bu süreçleri her birey farklı şekilde ve sürede yaşayabilir. Kişi duygu durumunu yönetmekte zorluk yaşıyor, günlük rutinlerini aksatıyor veya işlevselliği ile ilgili yakınmaları devam ediyorsa profesyonel bir destek alması faydalı olabilir.
