Anayasa Mahkemesi ve Instagram'e girilemiyor

Anayasa Mahkemesi ve Instagram'e girilemiyor

Anayasa Mahkemesi'nin Basın özgürlüğü kararları ile son AYM kararlarını merak eden vatandaşlar 24 saattir Türkiye'nin en büyük yasama mahkemesinin sitesine erişemiyor. Halktan milyarlarca liralık internet vergisi toplayan iktidar AYM resmi sitesine erişimi engellerken, bugün bir yasak kararı da sosyal medya devi Instagram'a getirildi. 85 milyonun 'velisi' gibi gören İletişim Dairesi kararıyla Instagram engeline vatandaşlardan tepki yağıyor. BTK, Anayasa Mahkemesi'ne erişim engeli olmadığını linklerin boşa düştüğünü iddia ederken, VPN kullanan yurttaşların AYM sitesine rahat rahat ulaşabildiği ortaya çıktı. Devletin resmi kurumu BTK'nın halkına yalan bilgi vermesi de alay konusu oldu.

Bu arada Instagram'a getirilen Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından erişim engelinin ardından Anayasa Mahkemesi tarafından dikkat çeken bir duyuru geldi.

Yüksek mahkeme, BTK’nin kararının ardından geçmişte Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ile ilgili verdiği daha önce verdiği bir kararı paylaştı.

Mahkemenin resmi sosyal medya hesabından da paylaşılan duyuru daha sonra kaldırıldı.

Duyuru şöyle:

"Anayasa Mahkemesi 27/12/2023 tarihinde E.2020/88 numaralı dosyada, (66) numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 5. maddesiyle (14) numaralı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne eklenen 6/A maddesinin (c) ve (ç) bentlerinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.

Dava Konusu Kurallar

Dava konusu kurallarda; Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik iç ve dış tehdit unsurlarını analiz ederek stratejik iletişim ve kriz yönetimi açısından gerekli tedbirleri uygulamanın ve Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı yürütülen psikolojik harekât, propaganda ve algı operasyonu faaliyetlerini belirleyerek her tür manipülasyon ile dezenformasyona karşı faaliyette bulunmanın İletişim Başkanlığı (Başkanlık)  bünyesinde ihdas edilen Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Dairesi Başkanlığının görevleri arasında olduğu düzenlenmiştir.  

Başvuru Gerekçesi

Dava dilekçesinde özetle; kurallarla Başkanlığa verilen stratejik iletişim ve kriz yönetimine ilişkin görevlerin haberleşme ve basın özgürlüğüyle ilgili olması nedeniyle kanunla düzenlenmesi gerektiği, temel hak ve özgürlüklerin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi (CBK) ile düzenlenemeyeceği, kurallarda öngörülen görevler kapsamında alınacak tedbirlerin genel çerçevesinin ilke ve esaslarının belirlenmediği belirtilerek kuralların Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Anayasa’nın 104. maddesinde Anayasa’nın İkinci Kısmı’nın Birinci ve İkinci Bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle Dördüncü Bölümü’nde yer alan siyasi haklar ve ödevlerin CBK’larla düzenlenemeyeceği belirtilmiştir.

Dava konusu kurallarla, Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı yürütülen algı operasyonu faaliyetleri neticesinde oluşan krizin stratejik iletişimle yönetilmesine ilişkin tedbirler alınması ve her tür manipülasyon ile dezenformasyona karşı faaliyette bulunulması amaçlanmaktadır. Kurallar uyarınca alınacak tedbirler ve yapılacak faaliyetlerin Anayasa’nın 26. maddesinde yer alan düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti ile 28. maddesinde yer alan basın hürriyetine müdahale teşkil edeceği açıktır. Bu bağlamda kuralların, kapsamları itibarıyla Anayasa’nın İkinci Kısım İkinci Bölümü’nde yer alan kişi hakları ve ödevleri ile ilgili düzenlemeler içerdiği görülmüştür. Sonuç olarak kuralların CBK ile düzenlenemeyecek yasak alana ilişkin düzenlemeler içerdiği anlaşılmıştır.

Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralların konu bakımından yetki yönünden Anayasa’ya aykırı olduklarına ve iptallerine karar vermiştir."

Mahkemenin "İletişim Başkanlığının Basın Özgürlüğü ve İfade Özgürlüğüne Müdahale Etmesine İmkân Tanıyabilecek Kuralların İptali" başlığıyla, "norm denetimi basın duyurusu" olarak yaptığı açıklamada, konuyla ilgili verilmiş karar ve gerekçesine yer verildi.

Türkiye, 2 Ağustos tarihinde Instagram'a erişim engeli getirdi. Bu erişim engelinin nedeni hakkında yetkililerden resmî bir açıklama gelmedi. Uluslararası basın, bu sansür kararını geniş bir şekilde ele aldı.

Türkiye, sosyal medya platformu Instagram'a erişimi engelledi. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından yapılan açıklamada, kararın 2 Ağustos 2024 tarihinde alındığı belirtildi. Bu karar, Hamas'ın kilit isimlerinden İsmail Heniyye'nin ölümüne ilişkin taziye mesajlarının engellendiği iddiaları üzerine Türk yetkililerinin platformu sansürle suçlamasının ardından geldi. Uluslararası basında geniş yankı bulan bu gelişme, Türkiye'nin sosyal medya üzerindeki denetimlerinin bir kez daha tartışma konusu olmasına neden oldu.

REUTERS:
"Türkiye, sosyal medya platformu Instagram'a erişimi engelledi, ancak bilgi teknolojileri düzenleyicisi herhangi bir sebep veya yasak süresi belirtmedi. Bu hamle, çarşamba günü Türk İletişim Başkanı Fahrettin Altun'un, Hamas'ın kilit yetkililerinden İsmail Heniyye'nin öldürülmesiyle ilgili taziye mesajlarını engelleme kararı nedeniyle platformu eleştirmesinin ardından geldi.

Altun, bu durumu "sansür" olarak nitelendirerek, Instagram'ın herhangi bir politika ihlali belirtmeden bu kararı aldığını belirtti. Instagram'ın ana şirketi Meta Platforms Inc. ise konuya ilişkin henüz bir yorum yapmadı. Türkiye Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 2 Ağustos tarihli kararı web sitesinde yayımladı."

BLOOMBERG:
"Türkiye'nin internet düzenleyicisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın üst düzey danışmanının, sosyal medya platformunun Hamas'ın siyasi lideri İsmail Heniyye'nin ölümüyle ilgili gönderileri sansürlediği iddiasıyla Instagram'ı eleştirmesinin ardından erişimi engelledi. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, bu adımın gerekçesini açıklamadı. Meta Platforms Inc. ve BTK, yorum taleplerine hemen yanıt vermedi.

Türkiye, daha önce terör olayları ve büyük doğal felaketler sırasında sosyal medya platformlarına erişimi kısıtlamıştı. Hükümetin sosyal medya üzerindeki sıkı denetimi, insan hakları örgütleri, muhalefet politikacıları ve diğer eleştirmenler tarafından ifade özgürlüğünü zayıflattığı gerekçesiyle endişeyle karşılanıyor."

AFP:
"Türkiye, ABD'li şirketin üst düzey bir Türk yetkilisi tarafından sansürle suçlanmasının ardından cuma günü Instagram sosyal medya ağına erişimi engelledi. BTK, "02/08/2024 tarihli karar gereği instagram.com'a erişim engellenmiştir" açıklamasını yaptı.

Türkiye'de yaşayan birçok kullanıcı, Instagram akışlarını yenileyemediklerini belirterek şikayetçi oldu. Türk Cumhurbaşkanlığı İletişim Direktörü Fahrettin Altun, çarşamba günü Meta'ya ait Instagram'ı, Hamas lideri Heniyye'nin ölümüyle ilgili taziye mesajlarının yayınlanmasını engellemekle suçladı. Altun, bu durumu "çok açık bir sansür girişimi" olarak nitelendirdi.

Bu karar, Türkiye'de 50 milyondan fazla kullanıcısı olan Instagram'a erişimi engelledi. Bu, Türkiye'nin sosyal medya sitelerine erişimi ilk engellemesi değil. Wikipedia, Nisan 2017'den Ocak 2020'ye kadar iki makale nedeniyle erişime kapatılmıştı. Bu durum, Erdoğan hükümetinin sivil özgürlüklere saldırmakla suçlandığı bir ülkede şok etkisi yaratmıştı."

NE OLMUŞTU?
31 Temmuz günü İletişim Başkanı Fahrettin Altun sosyal medya uygulaması Instagram üzerinden İsmail Heniyye'nin ölümü ile ilgili bir taziye mesajı paylaşmış, ardından İnstagram bu paylaşıma erişim engeli getirmişti. Bunun üzerine Altun, X hesabından konuya dair yaptığı açıklamasında, "Heniye'nin şehadeti dolayısıyla insanların taziye mesajı yayınlamasını herhangi bir gerekçe göstermeden engelleyen sosyal medya platformu Instagram'ı da şiddetle kınıyorum. Bu çok açık ve net bir sansür girişimidir” ifadelerini kullandı.

İletişim Başkanı Altun'un bu paylaşımının ardından BTK tarafından 2 Ağustos tarihinde Instagram'a erişim engeli getirildi.